Ως ανθρώπινα όντα, είμαστε πλήρως διαφορετικοί μεταξύ μας. Διαφέρουμε εμφανισιακά, χαρακτηριζόμαστε από διαφορετική προσωπικότητα και ιδιοσυγκρασία, «οικοδομούμαστε» από διαφορετικές εμπειρίες και βιώματα, διεπόμαστε από ανόμοιες νοοτροπίες, αρχές και ιδεώδη. Μερικές φορές, στα πλαίσια μιας υπαρξιακής αναζήτησης, ενδεχομένως τυχαίνει να αναρωτιόμαστε πώς θα ήταν να υπήρχε ένας άνθρωπος παντελώς όμοιος με εμάς, ένας έτερος εαυτός, ένας «κλώνος».
Η κλωνοποίηση, ως επιστημονική ρηξικέλευθη μέθοδος, αποκτά ιδιάζουσα σημασία στον κλάδο της Βιολογίας τα τελευταία έτη, με πιο εντυπωσιακό παράδειγμα την κλωνοποίηση πολυκύτταρων οργανισμών, όπως το πρόβατο Dolly, το οποίο έζησε ανάμεσα μας για περίπου 7 έτη. Η μέθοδος της κλωνοποίησης αποσκοπεί είτε στην παραγωγή κυτταρικών σειρών για την ίαση σοβαρών και –ίσως- φαινομενικά ανήκεστων ασθενειών (θεραπευτική κλωνοποίηση) είτε στη δημιουργία γενετικών αντιγράφων (αναπαραγωγική κλωνοποίηση). Σε κάθε περίπτωση, η κλωνοποίηση κατατρύχεται προς το παρόν από σοβαρές αδυναμίες και ελλείψεις, συσχετιζόμενες κυρίως με την ευαλωτότητα και τη βιωσιμότητα των κλώνων, οπότε οι βάσεις μιας συζήτησης είναι καθαρά θεωρητικές/φιλοσοφικές και όχι τόσο ρεαλιστικές.
Από τη μία πλευρά, η ύπαρξη ενός ατόμου-καθρέφτη θα συνέβαλε, αναμφισβήτητα, στη διαπίστωση των ελαττωμάτων και των τρωτών σημείων του χαρακτήρα και της συμπεριφοράς μας και θα ήγειρε πρωτόγνωρους προβληματισμούς, μέσω της παράδοξης αντανάκλασης του εαυτού μας σε έναν άλλον άνθρωπο. Ερωτήματα όπως «το κάνω πράγματι αυτό;» και «είναι όντως αυτή η αντίδραση μου;» ενδεχομένως να οδηγούσαν σε μια καταπραϋντική περίσκεψη, με απώτατο σκοπό την αυτοβελτίωση. Παρατηρώντας αντικειμενικά τι δεν μας αρέσει σε εμάς, καθιστάμεθα αυτόματα υπόλογοι των πράξεων μας και στοχεύουμε στη θεμελίωση ενός «εγώ» πιο συμπαθητικού για τον περίγυρό μας και, κατεξοχήν, πιο αρεστού σε εμάς τους ίδιους.
Παράλληλα, η υπόσταση ενός ατόμου πλήρως ικανού να μας καταλάβει, να κατανοήσει εκ βαθέων τις σκέψεις μας και να συμφωνήσει μαζί μας σε λιγότερο ή περισσότερο σημαντικά ζητήματα μας εξωθεί στην επιδοκιμασία αυτού του ουτοπικού σεναρίου. Δεν θα ήταν ωραία να είχαμε έναν σταθερό συμπαραστάτη, με τον οποίο πάντα συμφωνούμε, μοιραζόμαστε τις ίδιες στιγμές και στον οποίο δεν χρειάζεται ποτέ να λογοδοτούμε; Φυσικά, στο σημείο αυτό γίνεται λόγος για μια ομοιότητα ουσιαστικότερη της εξωτερικής, την οποία στο κάτω κάτω της γραφής, μοιράζονται και τα ομοζυγωτικά δίδυμα με το πανομοιότυπο DNA, τα οποία απεγνωσμένα προσπαθείς να ξεχωρίσεις από κάποια ελιά στο πρόσωπο. Τα δίδυμα, βέβαια, λόγω της ανατροφής σε κοινό οικογενειακό περιβάλλον συχνά υιοθετούν συναφείς απόψεις και αρχές, ενώ έχουν και ορισμένα κοινά βιώματα, όπως εν γένει συμβαίνει με τα αδέρφια. Πάντως, πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές προσωπικότητες με ξεχωριστά ενδιαφέροντα, επιθυμίες και ανάγκες. Αντίθετα, ο κλώνος είναι απλά ένα καθολικό copy paste της εξωτερικής κι εσωτερικής δομής μας.
Το θέλουμε, όμως, πραγματικά αυτό; Η μαγεία της ανθρώπινης κοινωνικότητας, της φιλίας, του έρωτα, της ίδιας της ζωής είναι ότι όλοι μας είμαστε μοναδικά διαφορετικοί, οντότητες αταίριαστες που καθίστανται τόσο αρμονικά ταιριαστές. Ποιος ο λόγος να αναζητήσεις μια απομίμηση του εαυτού σου που συμφωνεί εγγενώς και δεδομένα μαζί σου, ενώ μπορείς να βρεις ένα εντελώς διακριτό πλάσμα που θα διαφωνήσει μαζί σου; Συνεπαρμένοι από την ιλιγγιώδη ταχύτητα των επιστημονικών εξελίξεων και γοητευμένοι από φανταστικές προοπτικές, λησμονούμε την ανεκτίμητη αξία της συζήτησης, της σύζευξης διαφορετικών εμπειριών, της ανταλλαγής απόψεων, της αντιπαράθεσης. Η ουσιαστική επαφή μας με τους άλλους και το δέσιμο που πηγάζει από αυτήν είναι ένα ευκταίο δώρο, πολύ πιο ιδιαίτερο από τον «εγκλεισμό» στο μοναδικό, αλλά περιορισμένο σύμπαν που συνιστά ο καθένας μας (όχι ότι η εξερεύνηση κι η αγάπη προς το προσωπικό μας σύμπαν δεν είναι θεμελιώδης, αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση). Εξάλλου, καθένας εκτιμά περισσότερο ό,τι απέκτησε με κόπο. Η αυτοβελτίωση έρχεται όταν θελήσουμε πραγματικά να δούμε (κι όχι απλά να κοιτάξουμε) την αντανάκλαση μας στους άλλους.
Επίφοβες, λοιπόν, οι αντιτιθέμενες στη μοναδικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης μέθοδοι και φαντασιώσεις. Επίφοβες, γιατί θα έκαναν τον κόσμο λιγότερο χρωματιστό, λιγότερο, εν τέλει, ανθρώπινο.
Φωτογραφία: Συμεών Μανιάτης (@simos_maniatis)
