«Η κλιματική αλλαγή βλάπτει όλους και όλες μας, οδηγεί σε απώλειες της βιοποικιλότητας και στην υποβάθμιση των δασικών εκτάσεων με καταστροφικές συνέπειες για το οικοσύστημα, επιταχύνει την τήξη των πάγων, κοινότητες, πόλεις και χώρες θα βιώσουν ακραίες διαταραχές και ζημιές, η ανθρωπότητα θα βιώσει μεγάλους εκτοπισμούς πληθυσμών». Είναι μερικοί από τους τίτλους που κατακλύζουν το διαδίκτυο και την τηλεόραση.
Το 99% των επιστημών του κλίματος έχει προειδοποιήσει για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ακραίες καιρικές συνθήκες, τυφώνες, πυρκαγιές, ερημοποίηση, λειψυδρία αποτελούν ένα μικρό μέρος των απορροιών της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή απειλεί την παρουσία μας σε αυτό τον πλανήτη δεν παρατηρείται καμία αλλαγή στην καθημερινότητά μας. Οι ρυθμοί της καθημερινότητας, οι πρακτικές των εταιρειών και των κρατών δεν παρεκκλίνουν από τις τετριμμένες τους κατευθύνσεις. Απόλυτη προσήλωση στην οικονομία. Ανάπτυξη, εξέλιξη και διεύρυνσή της με οποιοδήποτε κόστος είναι ο κύριος στόχος. Αφού, λοιπόν, δεν βιώνουμε άμεσα καμία από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και η ολιγωρία των θεσμών τροφοδοτεί την αντίληψη ότι η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί θέμα μείζονος ανησυχίας, ανεπιτήδευτα διεγείρονται τα ερωτήματα: «Υπάρχει κλιματική αλλαγή; Αν ναι, για ποιους είναι; Ποιοι είναι αυτοί που επηρεάζονται άμεσα από την κλιματική αλλαγή;»
Μελέτες εκτιμούν ότι οι οικονομίες που έχουν τις μεγαλύτερες απώλειες μετά το 1961 λόγω της κλιματικής αλλαγής (με βάση τη μέση μεταβολή του ΑΕΠ ανά κεφαλή) είναι το Σουδάν (-36%), η Ινδία (-31%), η Νιγηρία (-29%), η Ινδονησία (-27%) και η Βραζιλία (-25%). Ενώ, οι χώρες που έχουν ωφεληθεί περισσότερο από την άνοδο της θερμοκρασίας εκτιμάται ότι είναι η Νορβηγία (+34%), ο Καναδάς (+32%), η Σουηδία (+25%), η Βρετανία (+9,5%) και η Γαλλία (+4,8%)(1). Μήπως, ως εκ τούτου, συνάγεται αβίαστα το συμπέρασμα ότι η κλιματική αλλαγή είναι, από ορισμένους, ως ένα βαθμό θεμιτή και δεν αποτελεί ένα τόσο επείγον ζήτημα;
Παρατηρώντας τα αποτελέσματα των ερευνών διαπιστώνεται ότι μεταξύ γρήγορα και αργά αναπτυσσόμενων χωρών η κλιματική κατάρρευση δεν διαδραματίζει τον ίδιο ρόλο ούτε έχει τα ίδια αποτελέσματα και σαφώς η ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών για την αντιμετώπισή της δεν συνθέτει ζήτημα παρόμοιας βαρύτητας. Η κλιματολογική αλλαγή, λοιπόν, επιδεινώνει οποιαδήποτε μορφή ανισότητας εντείνοντας σε μεγάλο βαθμό τις διακρίσεις. Πρωταρχικής σημασίας ζήτημα αποτελεί η όξυνση των έμφυλων ανισοτήτων. Οι γυναίκες επηρεάζονται δυσανάλογα από την αλλαγή του κλίματος, γεγονός που αντικατοπτρίζει την πιθανότητα να παραγκωνιστούν και να βρεθούν σε μειονεκτική θέση, αδυνατώντας να προστατευτούν και να ανακάμψουν. Έρευνα (2) των Ηνωμένων Εθνών δείχνει ότι το 80% των ανθρώπων που εκτοπίστηκαν λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι γυναίκες, αφού σε πολλές χώρες οι γυναίκες είναι υπεύθυνες για την φροντίδα της οικογένειας και την εξασφάλιση τροφής και νερού. Επομένως, η ξηρασία ή οι πλημμύρες τις καθιστούν απόλυτα ευάλωτες με αποτέλεσμα να είναι ατελέσφορο οποιοδήποτε εγχείρημά τους για ανάκαμψη.
Μεταξύ των κοινοτήτων, οι αυτόχθονες πληθυσμοί οι οποίοι συνδέονται άμεσα με τα εύθραυστα οικοσυστήματα επηρεάζονται εκτενώς από την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος. Ωστόσο, η ενίσχυση των κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των γενεών αποτελεί, ίσως, και την σημαντικότερη έκφανση. Γεννηθήκαμε σε έναν πλανήτη όπου μπορούμε ακόμα και σήμερα να ανακαλύπτουμε, να απολαμβάνουμε, να βιώνουμε τις εκπλήξεις και τις ομορφιές της φύσης. Δεν θα ήταν άδικο να στερήσουμε τα βιώματα αυτά από τις μελλοντικές γενιές, οι οποίες θα βιώσουν τις δριμύτατες επιπτώσεις της κλιματικής κατάρρευσης;
Είναι, λοιπόν, πέραν οποιασδήποτε αμφιβολίας ότι η κλιματική αλλαγή έχει σφοδρότατες συνέπειες στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Το δικαίωμα στην ζωή, στην υγεία, στην στέγαση, στο νερό και στην υγιεινή μπορεί να είναι τετριμμένα αλλά όχι δεδομένα για όλους. Η καταστρατήγηση και η παραβίαση των δικαιωμάτων αυτών δεν αφήνει περιθώρια για υποχωρήσεις και διαπραγματεύσεις αλλά αξιώνει την διασφάλιση και την προάσπισή τους.
«Είμαι και εγώ άνθρωπος, επιθυμώ και εγώ τα ίδια με εσένα∙ ένα ασφαλές μέρος για να ζήσω, ένα μέρος που να μην απειλείται από φυσικές καταστροφές, ένα μέρος όπου θα απολαμβάνω την βιοποικιλότητα, την φύση και θα έχω πρόσβαση σε καθαρό νερό, ένα μέρος που θα μπορώ να ανασάνω με όλη μου την δύναμη». Ίσως αυτή να είναι η σκέψη ενός ατόμου που βιώνει τώρα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής… Ίσως σύντομα να είναι κι η δική σου σκέψη, πιστεύοντας ότι ο κόσμος σε έχει εγκαταλείψει…
(1)Μελέτες μέσης μεταβολής του ΑΕΠ ανά κεφαλή λόγω της κλιματικής αλλαγής: https://tvxs.gr/news/periballon/klimatiki-allagi-kai-anisotites.
(2) Έρευνα των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής στις γυναίκες: https://www.bbc.com/news/science-environment-43294221.
Φωτογραφία: Συμεών Μανιάτης
