Προειδοποίηση ευαίσθητου περιεχομένου: αναφορά σε αίμα
Ακούγοντας έννοιες όπως «χρώμα μαλλιών», «χρώμα ματιών», «σωματότυπος», «ύψος», ο νους μας πηγαίνει σε διαφορετικά πράγματα και κάνει διαφορετικούς συνειρμούς. Κοιτάζοντας λίγο πιο εποπτικά, ωστόσο, διαπιστώνουμε πως έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους. Αποτελούν, δηλαδή, χαρακτηριστικά που υπάρχουν σε ποικίλες μορφές και μας κάνουν ξεχωριστούς. Σε αυτά ανήκει και ο τύπος της ομάδας αίματός μας. Πιο συγκεκριμένα, αυτό που αποτελεί και το θέμα του παρόντος άρθρου, είναι ο πιο σπάνιος τύπος αυτής, που ένεκα της σπανιότητάς του —λιγότερα από πενήντα άτομα παγκοσμίως τον έχουν— χαρακτηρίζεται και ως «χρυσό αίμα» («golden blood»). Πριν φτάσουμε εκεί, όμως, ας δούμε, τι εννοούμε όταν λέμε «ομάδα αίματος» και ποιος την καθορίζει;
Το αίμα μας, ξεκινώντας από τη βάση, αποτελείται από τα εξής συστατικά: 1) ερυθρά αιμοσφαίρια, τα οποία μεταφέρουν το οξυγόνο στους ιστούς και απομακρύνουν το διοξείδιο του άνθρακα, 2) λευκά αιμοσφαίρια, τα οποία προστατεύουν τον οργανισμό από πιθανές μολύνσεις, 3) αιμοπετάλια, που συμμετέχουν στη διαδικασία πήξης του αίματος και 4) πλάσμα, υγρό-μεταφορέα ενζύμων. Το συστατικό που καθορίζει την ομάδα αίματος —και παράλληλα αυτό που ευθύνεται για το κόκκινο χρώμα του αίματος— είναι… ναι, σωστά μαντέψατε! — τα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Πάνω σε αυτά, εκτός από την αιμογλοβίνη (την πρωτεΐνη ευθύνεται για το χρώμα του αίματος) υπάρχουν ειδικές πρωτεΐνες που λέγονται αντιγόνα. Ο ρόλος τους είναι να ελέγχουν τις ουσίες που θέλουν να εισέλθουν στο κύτταρο και αναλόγως να τους επιτρέπουν την είσοδο ή να κινητοποιούν τον αμυντικό μηχανισμό του οργανισμού για την καταστροφή τους. Αν κάποιος έχει το αντιγόνο Α ανήκει στην ομάδα Α, αν έχει το Β στην ομάδα Β, αν έχει και τα δύο αυτά στην ΑΒ και αν δεν έχει κανένα στην Ο. Ένα ακόμη σύστημα που χρησιμοποιείται για την ταυτοποίηση της ομάδας αίματος είναι το σύστημα Ρέζους (Rhesus). Αν στα ερυθρά αιμοσφαίρια υπάρχει η πρωτεΐνη D, το άτομο χαρακτηρίζεται ως Ρέζους θετικό. Ειδάλλως, είναι αρνητικός. Συνεπώς, με λίγα πρόχειρα μαθηματικά, οι πιθανοί συνδυασμοί είναι οκτώ, δηλαδή υπάρχουν οκτώ διαφορετικές ομάδες αίματος.
Η πραγματικότητα, ωστόσο, καταδεικνύει πως η διαπίστωση αυτή δεν αποτελεί παρά μια απλούστευση της ισχύουσας κατάστασης. Για την ακρίβεια, στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων μπορεί να υπάρχουν μέχρι και 342 διαφορετικά αντιγόνα. 61 πιθανά αντιγόνα ανήκουν στην ομάδα Rhesus. 160 από αυτά θεωρούνται συνήθη και οι περισσότεροι άνθρωποι τα έχουν. Ο τύπος αίματος θεωρείται σπάνιος εάν στερείται αντιγόνα που 99% των υπόλοιπων έχουν και εξαιρετικά σπάνιο αν το ποσοστό αυτό φτάσει το 99,9%.
Τα αντιγόνα στα οποία επικεντρωνόμαστε είναι αυτά της ομάδας Rhesus. Εάν, λοιπόν, στο αίμα κάποιου απουσιάζουν και τα 61 αντιγόνα αυτού το συστήματος, τότε ανήκει στην ομάδα Rh-null. Λιγότερα από 50 άτομα παγκοσμίως έχουν αυτό τον τύπο αίματος. Ανακαλύφθηκε το 1961 σε μια γυναίκα που ανήκε σε φυλή των Αβορίγινων της Αυστραλίας, σηματοδοτώντας μια τομή στον ιατρικό τομέα, καθώς μέχρι τότε οι γιατροί πίστευαν πως τα έμβρυα με αυτό τον τύπο ομάδας αίματος πέθαιναν στη μήτρα και δεν επιβίωναν. Αυτή η σπάνια περίπτωση οφείλεται σε αλλαγή στα γονίδια, συνδέεται με μακροχρόνια αναιμία και οι πιθανότητες εμφάνισής της αυξάνονται από μη φυσιολογικά γονίδια που κληρονομήθηκαν ή γάμους μεταξύ συγγενών. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για άτομα με τον συγκεκριμένο τύπο αίματος αφορά την περίπτωση που είναι απαραίτητη μετάγγιση αίματος, αφού μπορούν να δεχτούν αίμα μόνο από άτομα με αυτό τον τύπο αίματος. Η σπανιότητα της κατάστασης αυτής δημιουργεί γραφειοκρατικές δυσχέρειες και αυξάνει το κόστος μεταφοράς αίματος ανά τον κόσμο για την κάλυψη των αναγκών αυτών των ατόμων.
Πηγές:
https://bigthink.com/surprising-science/golden-blood?rebelltitem=5#rebelltitem5
https://www.foxnews.com/health/having-the-golden-blood-can-be-dangerous
https://www.medicinenet.com/what_is_the_golden_blood_type/article.htm
https://www.scoopwhoop.com/golden-blood-the-rarest-blood-type-in-the-world/