Ελευθερία του Λόγου 101-

Είναι απορίας άξιο πως σε μια δημοκρατική κοινωνία, εν έτει 2021 πρέπει να υπάρχουν κείμενα που είναι αφιερωμένα στην ελευθερία του λόγου. Τι έχει πάει λάθος και στην εποχή μας αμφισβητούμε την ελευθερία του λόγου στην κοινωνία που έχουμε δημιουργήσει;

Αλήθεια σκάλωσες ποτέ να εκφράσεις τη γνώμη σου ελεύθερα φοβούμενος πως ο κρατικός μηχανισμός θα σου το απαγορεύσει; Γιατί στις Δημοκρατίες, ελευθερία του λόγου υπάρχει παντού, εκτός από τις καταλήψεις και τα άβατα. Και ίσως εδώ να κρύβεται μια αιτία που δείχνει γιατί χρειάζεται σήμερα να αναφερόμαστε στην ελευθερία του λόγου. Δυστυχώς στην χώρα μας, ακόμη και σήμερα κουβαλάμε κατάλοιπα παλαιότερων μαύρων σελίδων της ιστορίας μας. Φοβόμαστε μήπως επιστρέψουν ίσως. Και ίσως από αυτόν τον φόβο δημιουργούμε νέα άβατα για να νιώσουμε ασφαλείς. Όμως ασφαλείς είμαστε εκεί έξω, μακριά από άβατα, άσυλα και καταλήψεις.

«Μα αν εκεί έξω πεις τη γνώμη σου, θα πέσουν να σε φάνε», ίσως σκεφτείτε. Και εδώ κρύβονται τα άλλα δύο προβλήματα που ίσως μας φέρνουν στην άβολη θέση να πρέπει να αναλύσουμε τα αυτονόητα και τις κατακτήσεις δεκαετιών. Αρχικά η ελευθερία του λόγου «εκεί έξω» έχει όρια. Κι αν δεν μπορεί να γίνει κατανοητό πως μια «ελευθερία» έχει όρια, τότε το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο. Η ελευθερία του λόγου μου σταματάει εκεί που αρχίζουν τα δικαιώματα του απέναντι. Αν λοιπόν βγω εγώ εκεί έξω και εκφραστώ ελεύθερα προσβάλλοντας κάποιον είναι λογικό αυτός ο κάποιος να έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Δεν μπορεί να λέω κλέφτη κάποιον που δεν είναι, απλά επειδή δεν τον πάω για παράδειγμα. Δεν μπορώ να εκφράζω δημόσια, μέσα από ένα κοινωνικό δίκτυο ας πούμε, ένα κάλεσμα σε όποιον θέλει να μαζευτούμε έξω από ένα χώρο και να τον βανδαλίσουμε. Εκεί η ελευθερία γίνεται ασυδοσία. Εξού και τα όρια.

Το δεύτερο πρόβλημα στη παραπάνω φράση προέρχεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρόσφατο παράδειγμα τα όσα διαδραματίστηκαν στην Αμερική. Αισθανόμαστε έχοντας προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πως η φωνή μας απέκτησε μεγαλύτερη δύναμη, έγινε πιο δυνατή, βρήκε συμπαραστάτες για να ακουστούμε και να διαδώσουμε μαζί τις ιδέες μας κι έτσι αν μας κατεβάσει το Facebook ή το Twitter ένα post, μιλάμε για λογοκρισία. Σε αυτό το σημείο να σημειώσω πως η ελευθερία του λόγου είναι κάτι διαφορετικό από την ελευθερία του τύπου, σε περίπτωση που υπάρξει σύγχυση. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανήκουν σε ανθρώπους και φυσικά και αυτά έχουν κανόνες. Και να μην είχαν όμως και πάλι δεν θα μπορούσε να ειπωθεί κάτι μεμπτό για λογοκρισία για κάποιον που δεν θέλει «στο μαγαζί του» να υπάρχουν κάποια πράγματα. Όπως για παράδειγμα αν μπει κάποιος στη φωτογραφία προφίλ μας και γράφει κακές λέξεις, όχι χαρακτηρισμούς απευθυνόμενος σε εμάς, απλά σπαμάρει κακές λέξεις, τότε έχουμε τη δυνατότητα να τον κάνουμε ban και να διαγράψουμε τα σχόλια έτσι και το ίδιο Facebook έχει αυτή τη δυνατότητα. Είναι αυτό λογοκρισία; Προφανώς και όχι.

Τώρα αν είμαστε από αυτούς που συνδέουμε την ελευθερία του λόγου με το ότι φοβόμαστε να εκφραστούμε γιατί δεν εμπιστευόμαστε τους θεσμούς του κράτους που ζούμε, ας το δούμε σαν ένα προβληματισμό που μας αφορά και σαν ένα πρόβλημα που μπορούμε εμείς να λύσουμε. Γιατί το κράτος εμείς το διαμορφώνουμε με τους ανθρώπους που επιλέγουμε να μας εκπροσωπούν. Αν επιλέξουμε τους κατάλληλους θα φτιάξουν θεσμούς που θα εμπιστευόμαστε και θα νιώθουμε ασφαλείς.

Η ελευθερία του λόγου λοιπόν δεν πρέπει και δεν αμφισβητείται στις δημοκρατίες. Αντίθετα μπορεί να μην απαντάται σε συγκεκριμένα κοινά που μπορούν να επιβιώνουν μέσα σε αυτές αμφισβητώντας την ίδια την υπόσταση του πολιτεύματος. Ας σκεφτούμε λοιπόν τα όρια της ελευθερίας σε όλη την κοινότητα και όχι μόνο ατομικά. Ας θεσπίσουμε τους καλύτερους κανόνες έκφρασης του λόγου και ας καλλιεργήσουμε την παιδεία και την κριτική μας ικανότητα αλλά και την ενσυναίσθηση και την ενσυνείδηση για να μπορούμε να γίνουμε περισσότερο καλοί ακροατές και φυσικά όταν εκφραζόμαστε να ξέρουμε τα όρια.

*(το 101- ένα, μηδέν, ένα- χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει ό,τι αφορά αρχάριους και περιέχει βασικές αρχές του θέματος που ακολουθεί)

Φωτογραφία: Πωλίνα Βασιλικού

Παρόμοια Άρθρα

Osmosis - TEDx AUTH
Περισσότερα
The Cleaningans - TEDx AUTH
Περισσότερα
lets-talk-about-comedy
Περισσότερα