Προειδοποίηση ευαίσθητου περιεχομένου: αναφορά σε εξαρτήσεις, ουσίες
Η συν-εξάρτηση είναι ένας ανασφαλής τύπος προσκόλλησης, όπου οι σύντροφοι σχηματίζουν πολύ στενές σχέσεις μεταξύ τους με έναν, θα λέγαμε, ανθυγιεινό τρόπο. Λειτουργεί σαν ένα «αόρατο ναρκωτικό» και το άτομο που συν-εξαρτάται υποφέρει σαν τον άνθρωπο που είναι εξαρτημένος από ουσίες. Μπορεί να νιώθει την απεξάρτηση από τις ουσίες, όταν δεν παίρνει την δόση του, δηλαδή όταν δεν βρίσκεται κοντά στον άνθρωπο με τον οποίο είναι εξαρτημένος, αλλά σίγουρα βιώνει έναν βαθύ, ανεξήγητο βάση λογικής πόνο και μια αίσθηση κενού. Με λίγα λόγια, η εξάρτηση εκφράζεται πληρέστερα ως η δυσκολία οριοθέτησης του εαυτού του και των άλλων για το άτομο που νοσεί.
Σύμφωνα με την διεθνώς αναγνωρισμένη κλινική σύμβουλο σε θέματα εθισμού και εξάρτησης ,Pia Mellody(1), η συν-εξάρτηση προέρχεται από την δυσλειτουργική ανατροφή στην παιδική ηλικία. Υποστηρίζει, λοιπόν, ότι οι γονείς ίσως δεν αφιέρωσαν ποιοτικό χρόνο στα παιδιά τους, δεν τους ενθάρρυναν να εξερευνήσουν την ζωή, δεν τους παρείχαν μάλιστα αποδοχή, ασφάλεια και άνευ όρων αγάπη. Τονίζει ότι δεν τα καθοδήγησαν ορθά, προκειμένου να εξελιχθούν σε ισχυρά και αυτόνομα άτομα με τη στοιχειώδη, έστω, εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Όλα τα παραπάνω έχουν ως συνέπεια τα εξαρτώμενα άτομα να μην έχουν δημιουργήσει μια υγιή και θετική σχέση με τους γονείς τους.
Οι άνθρωποι που είναι επιρρεπείς στην συν-εξάρτηση, είναι ,κατά κόρον, πρόσωπα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αδύναμο εσωτερικό πυρήνα. Τι είναι όμως αυτός ο πυρήνας; Είναι η δυνατή αίσθηση του «ζω», του «είμαι», της δικής μου ανάγκης και άποψης. Όσοι έχουν συχνή και στενή επαφή με τον πυρήνα τους, συνήθως, είναι αυτοί που έχουν και ισχυρό πυρήνα, ο οποίος δεν εντοπίζεται απαραίτητα σε εξωτερική και κραυγαλέα δύναμη. Εκφράζουν την άποψη τους, την υποστηρίζουν, χωρίς διόλου να επιχειρούν να πείσουν τους άλλους. Έχουν επαφή με τα «θέλω» τους, τα εκτιμούν και στοχεύουν προς την εκπλήρωση τους. Υπολογίζουν τις ανάγκες τους και άνθρωπος που υπολογίζει τις ανάγκες του, σέβεται πρωτίστως τον εαυτό του, και κατά προέκταση και τους άλλους.
Τα άτομα με αδύναμο εσωτερικό πυρήνα εξαρτώνται από τους άλλους, επειδή υπολογίζουν υπερβολικά πολύ την γνώμη εκείνων. Αντλούν, δηλαδή, αξία από «έξω». Εκεί βρίσκεται η ρίζα αυτού του ζητήματος/ προβλήματος, διότι, όταν αντλούν αξία αποκλειστικά από το «έξω», αποδυναμώνονται εσωτερικά. Ιδίως δε, όταν αυτό το φαινόμενο είναι χρόνιο, τότε ουσιαστικά δημιουργείται και αναπαράγεται μια αδιάκοπη, συνεχής αίσθηση κενού μέσα τους. Άθελα τους θεωρούν, ενδεχομένως, ότι έτσι μπορούν να δείξουν την αγάπη τους. Αυτό, όμως, δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν ισχύει. Χρησιμοποιούν την ενέργεια των άλλων για να καλύψουν τα εσωτερικά κενά τους και αυτό βλάπτει τον οποιονδήποτε βρεθεί στο δρόμο τους.
Άραγε, τι χρειάζεται να κάνετε αν είστε εξαρτώμενα άτομα και θέλετε να απαλλαγείτε από την συν-εξάρτηση αυτή; Αρχικά να επικεντρωθείτε στον εαυτό σας. Χρειάζεται να καταλάβετε τα «όχι» και τα «ναι» σας, τα οποία φυσικά πηγάζουν από μέσα σας και όχι μέσα από την ανάγκη να σας αποδεχτούν οι άλλοι. Τα «όχι» , κάποιες φορές, είναι πιο υγιή και πιο απαραίτητα από τα «ναι». Να ρισκάρετε, να παίρνετε αποφάσεις και να δέχεστε τις συνέπειες. Να είστε υπεύθυνοι για αυτές. Σας καθορίζουν άλλωστε. Είναι αναγκαίο να θέσετε τα προσωπικά σας όρια, χωρίς να νιώθετε ενοχές για την πράξη αυτή, η οποία είναι εγγυημένα ορθή. Το τελευταίο και το πιο σημαντικό όλων είναι να μάθετε να σέβεστε πρώτα τα «θέλω» σας και μετά τα «θέλω» των άλλων, εσείς προηγείστε!
Καταλήγοντας, ας ξεκαθαρίσουμε κάτι ακόμα. Σε έναν βαθμό, όλοι έχουμε την ανάγκη λήψης έγκρισης από τους άλλους, επειδή είμαστε κοινωνικά όντα. Όταν όμως, η ανάγκη της γνώμης των άλλων γίνεται τόσο δυνατή που μας κάνει να ξεχνάμε τον εαυτό μας, τότε πλήττεται και κινδυνεύει σοβαρά η ψυχική μας υγεία. Για αυτό, να μας αφουγκραζόμαστε…!
(1) Melody, P. (2010). Εξάρτηση- Συνεξάρτηση: Πως υπονομεύουν την ζωή μας.
Φωτογραφία: Εβελίνα Παπαδοπούλου