Ανοίγω μπροστά μου ένα λευκό φύλλο χαρτί. Μου θυμίζει εμένα. Αλλά μόνο του είναι πολύ άσπρο. Παίρνω ένα μαύρο μαρκαδόρο και σχεδιάζω. Μου αρέσει το σχέδιο μου. Ένας ασπρόμαυρος καμβάς. Μα πάλι, νιώθω ότι κάτι μου λείπει. Παίρνω τα χρώματα και ζωγραφίζω. Προσθέτω το κίτρινο, το κόκκινο, το ροζ. Φτιάχνω ένα πολύχρωμο τοπίο. Είναι τόσο όμορφο, τόσο αρμονικό. Κάτι μου θυμίζει. Αυτή τη φορά δε μου θυμίζει εμένα. Μου θυμίζει κάτι πιο μεγάλο, μου θυμίζει όλο τον κόσμο. Ένας πολύχρωμος καμβάς. Ξέρω πως είμαι κι εγώ κάπου μέσα. Έχω συμβάλλει σε αυτό το τόσο όμορφο σύνολο. Μα όχι μόνο εγώ. Υπάρχουν και άλλα χρώματα, κι άλλοι άνθρωποι. Δεν είναι ίδιοι με εμένα. Μάλιστα μπορεί να διαφέρουν και πολύ. Κι όμως, χωρίς αυτούς το σύνολο δεν θα ήταν το ίδιο. Θα ήταν χλωμό, άχρωμο, ανιαρό. Μα τώρα, σφύζει από ζωή. Βλέπω στον καμβά μου τόσα χρώματα, τόσα σχέδια, τόσες διαφορετικές πινελιές που το κάνουν εκπληκτικό.
Ωστόσο αναρωτιέμαι από πού πηγάζει ο δισταγμός των ανθρώπων μπροστά σε έναν «πολύχρωμο καμβά». Είναι σαν να έχουμε ξεχάσει τις παλέτες. Ξέρουμε μονάχα ένα χρώμα, το δικό μας. Ξέρουμε μόνο τη δική μας ζωή, τη δική μας οπτική, τη δική μας κουλτούρα, τη δική μας νόρμα. Όλα τα άλλα μας μοιάζουν ξένα, δύσκολα, άσχημα, διαφορετικά. Δεν μπορούμε να τα δεχτούμε. Νομίζουμε ότι ο κόσμος θα ήταν καλύτερος αν ήμασταν όλοι με το ίδιο χρώμα, την ίδια θρησκεία, την ίδια προσωπικότητα, τα ίδια πιστεύω.
Δεν ξέρω αν η παγκοσμιοποίηση με τη ξενοφοβία είναι ποσά ανάλογα. Καθημερινά γνωρίζουμε την ύπαρξη διαφορετικών χωρών, διαφορετικών ανθρώπων, διαφορετικών φαγητών, γλωσσών, πολιτισμών. Και ενώ θα έπρεπε η καθημερινή τριβή να επιφέρει την ανάλογη εξοικείωση με το ξένο, αντ’ αυτού κυριαρχεί ένα πνεύμα ολοκληρωτικού ρατσισμού και ατομικισμού. Τα αίτια του φαινομένου μπορούν να αναζητηθούν κυρίως στο κλίμα φόβου και ανταγωνισμού που κυριαρχεί στις σύγχρονες κοινωνίες. “Φοβάμαι μην μου πάρει ο άλλος τη χώρα, τη δουλειά, το σπίτι, μην μου «κολλήσει» κάτι άγνωστο, μην μου «κολλήσει» αυτισμό, μην γίνω έγχρωμος αν του μιλήσω, μη φανώ αδύναμος και μαλθακός εάν βοηθήσω τον άρρωστο, το ξένο, τον πρόσφυγα”. Δεν καταλαβαίνω πως οι άνθρωποι πιστεύουν ότι όλα αυτά είναι αληθινά. Συνεχείς αιώνιες προκαταλήψεις που διαιωνίζονται ξανά και ξανά όσο και να προχωράει ο πολιτισμός και η τεχνολογία. Είναι σαν να είμαστε σε μια δοκιμασία και να πρέπει να ρίξουμε τη σφαίρα μας κάπου. Κάποιος πρέπει να αποκλειστεί, να πεθάνει, να περιθωριοποιηθεί, να φύγει. Η αποδοχή δύσκολη και ο ρατσισμός πανταχού παρών σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ύπαρξης.
Τοποθετούμε βαρύγδουπες ταμπέλες στους ανθρώπους, σπεύδουμε να σχολιάσουμε χωρίς να ξέρουμε όλη την αλήθεια. Σχηματίζουμε μια βιαστική γνώμη βασισμένη μονάχα στο «φαίνεσθαι» και στα δικά μας συμφέροντα και έτσι βλέπουμε όλους τους άλλους. Ως ξένους, αλλόθρησκους, ανάπηρους, φασίστες, πρόσφυγες, εγκληματίες. Κλείνουμε τα μάτια και αρνούμαστε να δούμε την αλήθεια, να ακούσουμε τη δικιά τους εκδοχή, να κατανοήσουμε ότι οι ταμπέλες που έχουμε βάλει είναι φορτικές, λανθασμένες και εγκλωβίζουν τους άλλους στη δικιά μας στερεοτυπική πραγματικότητα. Αυτό είναι ρατσισμός. Μπορεί λοιπόν στη νέα πραγματικότητα να είναι δύσκολη η αποδοχή και η έμπρακτη βοήθεια και είναι κατανοητό. Πώς να βοηθήσεις τον άλλον εάν δεν έχεις λύσει τα δικά σου ζωτικά προβλήματα και πόσο μάλλον εάν βλέπεις όλες τις κυβερνήσεις και τους υπεύθυνους να αδιαφορούν για την εξασφάλιση της ισότητας; Όμως ο ρατσισμός είναι θέμα προσωπικό. Κι αν δε μπορείς να κάνεις τη ζωή κάποιου άλλου καλύτερη, δεν πειράζει. Αρκεί να μην την κάνεις χειρότερη. Αρκεί να πάψεις να διαιωνίζεις όλες αυτές τις στερεοτυπικές ταμπέλες και να θελήσεις να γνωρίσεις την πραγματική αλήθεια. Την παγκόσμια. Αυτή στην οποία δεν είσαι μόνος, αλλά μονάχα μια μικρή εκδοχή, μια μικρή πετρούλα σε ένα τεράστιο ψηφιδωτό.
Μακριά από τα συμφέροντα τρίτων, από την παραπληροφόρηση των ΜΜΕ, από τα αιώνια στερεότυπα που διαιωνίζουν το φόβο, τον εγωισμό και την καχυποψία αναρωτιέμαι: είναι άραγε ο άνθρωπος ικανός από τη φύση του να μισήσει τους άλλους, να στοχοποιήσει, να απορρίψει; Δε νομίζω. Όπως ένα παιδί είναι αθώο πριν καθοδηγηθεί η σκέψη του από τα «στάνταρ» των γονιών του, έτσι και ο άνθρωπος εάν ανοίξει τα μάτια του, εάν κοιτάξει πίσω από την τρέλα των καιρών μας μπορεί πραγματικά να αγαπήσει ξανά, να αναθεωρήσει, να μάθει την αλήθεια, να δεχθεί το διαφορετικό. Και αυτός είναι και ο στόχος. Να αναπλαστεί η σκέψη μας με τέτοιον τρόπο ώστε να περιλαμβάνει μέσα και τον «άλλον». Να εκπαιδεύσουμε το μυαλό μας να βλέπει πέρα από το «εγώ» και να μάθει να λειτουργεί μέσα σε ένα σύνολο ανθρώπων, τόσων ίσων μα και τόσο διαφορετικών την ίδια στιγμή.
Έτσι, στις 21 Μαρτίου γιορτάζεται η παγκόσμια ημέρα κατά του ρατσισμού. Μια μέρα που έρχεται να μας θυμίσει ότι η ισότητα δεν είναι αυτονόητη αλλά απαιτεί την προσοχή μας ώστε να ανοίξουμε τα μάτια και να κοιτάξουμε τους άλλους όπως πραγματικά είναι: τόσο μοναδικοί όσο και εμείς. Είναι ώρα, λοιπόν, να αναδείξουμε ακόμα περισσότερο αυτή τη μοναδικότητα και να μετριάσουμε όλες τις εκφάνσεις του εγωισμού και του φόβου απέναντι στο ξένο, που μας εμποδίζουν να φτάσουμε στην πραγματική αποδοχή των άλλων. Επομένως, ας σταθούμε σε όλα αυτά που μας ενώνουν και ας κατανοήσουμε ότι για έναν τέλειο καμβά, για μια τέλεια ζωή, δε γίνεται παρά να γεμίσουμε την παλέτα μας με χρώματα και να ζωγραφίσουμε μια ζωή που να ανήκει σε όλους.
