Γενικά, οι άνθρωποι έχουμε την τάση να θέτουμε εμπόδια, δυσκολεύοντας τον εαυτό μας. Υπεραναλύουμε καταστάσεις, βουτάμε σε μια χαοτική δίνη σκέψεων, δραματοποιούμε τα γεγονότα και, εν τέλει, πνιγόμαστε σε μια κουταλιά νερό. Καταλήγουμε να μην εκφράζουμε ό,τι επιθυμούμε και να μην πράττουμε αυτό που θέλουμε, καθοδηγούμενοι από αναίτιες προφυλάξεις και φόβο, περιορισμένοι από αχρείαστες δεσμεύσεις. Χαρακτηριστική είναι η δυστοκία στην εκδήλωση συναισθημάτων. Κατηγορούμε τον εαυτό μας αν ένιωσε ή αν δεν ένιωσε αγάπη, ενδιαφέρον, συμπόνια, συγκίνηση, αντιπάθεια και, σε καμία περίπτωση, δεν το λέμε. Παριστάνουμε, αρχικά, ότι τα συναισθήματα δεν υπάρχουν και αν, ο μη γένοιτο, υπάρχουν, τα αποκρύπτουμε. Φοράμε παγερά προσωπεία κι αποστασιοποιούμαστε θορυβημένοι από την καθολικότητα των συναισθημάτων. Παίζουμε θέατρο με κοινό τους άλλους, μα κυρίως τον ίδιο μας τον εαυτό. Καταχραζόμαστε τους τίτλους του «ασυγκίνητου», του «αναίσθητου», του «σκληρού», φοβούμενοι μην κριθεί η διαχυτικότητα και η ευαισθησία μας. Χαμένοι στη μετάφραση, απωλέσαμε το νόημα του πρωτότυπου.
Πόσες φορές δειλιάσαμε να πούμε σε έναν άνθρωπο ότι τον αγαπάμε; Ότι τον θέλουμε στη ζωή μας; ‘Οτι μας λείπει; Υποκινούμενοι από κάποιον αόριστο δισταγμό για τα «μεγάλα (και αληθινά) λόγια», προστρέχουμε πανικόβλητοι σε υπονοούμενα, σε προσποιητή αδιαφορία, σε αναβολές ή, ακόμη χειρότερα, απομακρυνόμαστε τρομαγμένοι από την ίδια μας την ανάγκη για συναίσθημα. Αναμφίβολα, οι πράξεις αντιπροσωπεύουν περισσότερα από τις απλές λέξεις. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οι λέξεις, ιδίως όταν εξωτερικεύουν τον συναισθηματικό μας κόσμο, είναι αμελητέες. Εξάλλου, υπάρχει πιο όμορφο πράγμα από το να λες στους ανθρώπους σου ότι τους αγαπάς και να τους το αποδεικνύεις έμπρακτα; Δύσκολα. «Θα τρόμαζες αν ήξερες πόσο σε αγαπούσα» τραγουδούν οι Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας και εύλογα αναρωτιέμαι, από την άλλη, τι κερδίζουμε όταν κρατάμε αυτή την «τρομακτική» και χειμαρρώδη αγάπη κρυφή.
Ακόμη, η αδυναμία να εκφράσουμε τις πραγματικές μας απόψεις, να τονίσουμε ό,τι μας ενοχλεί ή μας δυσαρεστεί και να αντιδράσουμε, μας καθηλώνει σε καταστάσεις αδιέξοδες και παραμένουμε καταδικασμένοι σε συμβιβασμούς, τέλματα μετριότητας και τοξικές σχέσεις. «Κάνουμε γαργάρα» τα συναισθήματα μας και ζημιωνόμαστε οι ίδιοι από αυτό. Κρύβουμε επιμελώς και βιαστικά τα προβλήματα κάτω από το χαλάκι και μετατρεπόμαστε σε άτομα άβουλα, αμέτοχα, συγκαταβατικά και, στην τελική, ανειλικρινή και φοβικά. Σε μία άλλη περίπτωση, στερούμε από τον εαυτό μας την εξιλέωση που προσφέρει η απλούστατη «συγγνώμη» και η παραδοχή του λάθους μας. Χειραγωγούμενοι από έναν ανεξήγητο εγωισμό που τρέφεται καθημερινά από την κοινωνία του καθωσπρεπεισμού, εμμένουμε πεισματικά στις θέσεις μας, ακόμη κι αν γνωρίζουμε ότι σφάλλουμε ή πληγώνουμε τους άλλους. Δεν δίνουμε στον εαυτό μας και στον συνάνθρωπό μας την ευκαιρία της συγχώρεσης και της λυτρωτικής αποκατάστασης των σχέσεων, μόνο και μόνο για να μη «ρίξουμε τα μούτρα μας». Στο παιχνίδι του εγωισμού, όποιος κερδίζει, χάνει.
Τέλος, απίστευτη είναι και η δυσκολία που αντιμετωπίζουμε να απευθύνουμε μια φιλοφρόνηση, ένα κοπλιμέντο, έναν καλό λόγο, βρε αδερφέ. Μας φαίνεται ασύγκριτα πιο εύκολη η επίκριση και ο σχολιασμός από την ειλικρινή και ανιδιοτελή έκφραση της επιδοκιμασίας και του θαυμασμού προς εξωτερικά ή (και κυρίως) εσωτερικά χαρακτηριστικά των συνανθρώπων μας. Υποβιβάζουμε τη σημασία της και την παραλείπουμε, λόγω αμηχανίας ή ντροπής, λησμονώντας ότι μια θετική επισήμανση, όσο ανεπαίσθητη κι αν είναι, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη διάθεση του άλλου, να καταπραΰνει τα προβλήματα του και να αναπτερώσει το ηθικό του. Κάντε κοπλιμέντα, δωρεάν είναι.
Καταληκτικά, η ελευθερία μας, ως αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, είναι πολύ σημαντική για να την περιορίζουμε, φυλακίζοντας αυτοβούλως τα συναισθήματα μας. Η ζωή είναι πολύ μικρή για να μην αγκαλιάζουμε σφιχτά, να μη λέμε όσα μας κατακλύζουν, να μην επαναστατούμε (και να μην τρώμε μερακλίδικα). Ας μην ξεχνάμε τον αυθορμητισμό και την ανθρωπιά της φύσης μας, υιοθετώντας ανύπαρκτα κωλύματα που η κοινωνία της αποξένωσης ύπουλα μας πλασάρει.
Αισθανθείτε, πείτε το και δείξτε το
Φωτογραφία: Σωτήρης Σταματίου & Συμεών Μανιάτης
