Ημέρα 17 Μαΐου, έτος 1990: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με γενική συνέλευση αφαιρεί επισήμως την ομοφυλοφιλία από τα ψυχικά νοσήματα αναφέροντας ότι «η ομοφυλοφιλία δεν αποτελεί ψυχική νόσο, διαταραχή ή ανωμαλία» και θεσπίζει έτσι την μέρα αυτή ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ομοφοβίας. Ο όρος «ομοφοβία» εμφανίστηκε πρώτη φορά την δεκαετία του ’70, χαρακτηρίζοντας την εχθρική στάση και τις διακρίσεις απέναντι στους ομοφυλόφιλους, καθώς και τον παράλογο φόβο για οποιαδήποτε επαφή μαζί τους. Η βασική σημασία της λέξης παραμένει ίδια μέχρι και σήμερα, μόνο που το φάσμα των ρατσιστικών συμπεριφορών αγγίζει ολόκληρη την ΛΟΑΤ+ κοινότητα.
Πράγματι, οι όροι «τρανσφοβία» και «αμφιφοβία» προστέθηκαν το 2009 και το 2015 αντιστοίχως. Αυτό δε σημαίνει ότι μέχρι τότε δεν υπήρχαν τρανς ή αμφιφυλόφιλοι, όπως επίσης δεν σημαίνει ότι πριν τη δεκαετία του ‘70 δεν υπήρχαν ομοφυλόφιλοι. Απλώς μέχρι τότε δεν είχε καθιερωθεί κάποια επίσημη ονομασία. Ωστόσο με τη σεξουαλική επανάσταση τη δεκαετία του ’60, ομάδες ανθρώπων, γνωστοί και ως «γκέι» από την κοινωνία, ξεκίνησαν να οργανώνονται και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Τέλη της δεκαετίας του ’70 οι τρανς και οι αμφιφυλόφιλοι ζητούσαν επίσης αναγνώριση, καθώς δεν δέχονταν αρνητικές κριτικές μόνο από την ετεροφυλόφιλη κοινωνία, αλλά και από τους ομοφυλόφιλους. Το 1988 καθιερώθηκε το αρκτικόλεξο «ΛΟΑΤ» συμπεριλαμβάνοντας τις προαναφερθείσες ομάδες ανθρώπων.
Το αρκτικόλεξο ΛΟΑΤ χρειάστηκε να διευρυνθεί καθώς δεν συμπεριελάμβανε κάποιες ομάδες ατόμων οι οποίες επίσης δέχονταν παρόμοιο κοινωνικό ρατσισμό, όπως οι πανσέξουαλ (έλξη προς άτομα ανεξαρτήτως φύλου ή ταυτότητας φύλου), οι ασέξουαλ (έλλειψη ερωτικής έλξης από κάποιο άτομο οποιουδήποτε φύλου) και άλλες. Συνεπώς προστέθηκε στο αρκτικόλεξο το σύμβολο «+», καθιερώνοντας ήδη από το 1996 την ονομασία «ΛΟΑΤ+ κοινότητα» που καλύπτει τόσο τον σεξουαλικό προσανατολισμό (προσδιορισμός της έλξης σε συγκεκριμένα φύλα ή και σε κανένα) όσο και στην σεξουαλική ταυτότητα (προσδιορισμός του κοινωνικού -και όχι του βιολογικού- φύλου). Στην απορία γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί όροι στο αρκτικόλεξο, η απάντηση είναι πως όπως κάθε στοιχείο της φύσης αντιπροσωπεύεται από ένα διαφορετικό γραμμικό φάσμα, έτσι και κάθε όρος αντιστοιχεί σε μια διαφορετική ομάδα με διαφορετικά συναισθήματα.
Η ΛΟΑΤ+ κοινότητα παλεύει καθημερινά για τα δικαιώματά της και παρά τις νίκες που έχει καταφέρει σε νομοθετικό επίπεδο, η κοινωνία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τα μέλη της με απέχθεια. Ο γάμος μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών θεωρείται νόμιμος σε 29 χώρες -μόλις το 15% όλων των χωρών- με πρώτη κατοχύρωση το 2001 στην Ολλανδία. Αν και η ομόφυλη επαφή θεωρείται νόμιμη στις περισσότερες χώρες, υπάρχουν ακόμη περιοχές όπου θεωρείται παράνομη και τιμωρείται από τον νόμο με φυλάκιση και πρόστιμο, ενώ σε μερικές τιμωρία αποτελεί η θανατική ποινή.
Δεν είναι εύκολο για ένα άτομο να συνειδητοποιεί την διαφορετικότητά του όταν έχει μεγαλώσει σε έναν κόσμο που δεν αποδέχεται όμοιούς του. Μεγαλώνει σε μια κοινωνία η οποία βάζει κουτάκια, το «σωστό» είναι στα αγόρια να αρέσει το μπλε, στα κορίτσια το ροζ και το μόνο αποδεκτό ζεύγος να είναι μεταξύ άντρα και γυναίκας. Μια κοινωνία η οποία χρησιμοποιεί την λέξη «γκέι» ως προσβολή, μια κοινωνία που θεωρεί από άρρωστη έως παράνομη την έλξη μεταξύ δύο ανθρώπων που έτυχε να μην είναι η «φυσιολογική» δυάδα αρσενικό-θηλυκό.
Και όλος αυτός ο φόβος, η ανησυχία της αποδοχής από την οικογένεια, τους φίλους, την κοινωνία, συσσωρεύονται και κλείνονται στην «ντουλάπα» (αναφορά στην έκφραση «coming out of the closet – βγαίνοντας από την ντουλάπα» η οποία συμβολίζει την αποκάλυψη του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της σεξουαλικής ταυτότητας). Όμως για πόσο να αντέξει κανείς να προσποιείται ότι είναι κάτι που δεν τον εκφράζει; Μπορεί να ακούγεται εύκολο -σιγά, πόσο δύσκολο είναι να λες ψέματα;- μα δεν έχουν όλοι τις ίδιες αντοχές και άλλωστε… ποιο το νόημα; Η ευτυχία αποτελεί ένα από τα ύψιστα αγαθά του ανθρώπου, μα δεν μπορείς να είσαι χαρούμενος εάν δεν είσαι ο εαυτός σου.
Αποτελεί γεγονός, βέβαια, ότι έχουν υπάρξει προσπάθειες από θεσμούς, όπως το σχολείο με την παιδεία ή το κράτος με κοινωνικές διαφημίσεις, για την αποδοχή της διαφορετικότητας. Ωραία τα λόγια και τα μηνύματα που περνάνε, αλλά οι πράξεις στην καθημερινότητα δείχνουν το ακριβώς αντίθετο. Ένα ομόφυλο ζευγάρι στον δρόμο πιασμένο χέρι-χέρι έρχεται αντιμέτωπο με χλευαστικά σχόλια, η όψη ενός θηλυπρεπή άντρα προκαλεί σύγχυση -θίγει τον…ανδρισμό- σε σημείο άσκησης βίας, σωματικής ή λεκτικής, σε αυτόν, η ερώτηση «ποια είναι η γνώμη σας για τους ομοφυλόφιλους;» εκφέρεται στην δημόσια τηλεόραση σαν να αναφέρεται σε κάτι χυδαίο. Και όλα αυτά συνοδεύονται συνήθως με την έκφραση «δεν είμαι ομοφοβικός αλλά…», μην τυχόν δείξουμε ότι είμαστε μισάνθρωποι.
Πώς μπορείς να θεωρείς πιο αποδεκτό το μίσος απέναντι στο άκακο διαφορετικό; Διότι δεν είναι επικίνδυνη η έλξη μεταξύ δύο ανθρώπων, η οποία υφίσταται υπό τους ίδιους όρους με την ετεροφυλική έλξη, με μοναδική διαφορά το φύλο -είτε το βιολογικό, είτε το κοινωνικό. Όπως επίσης, δεν πρόκειται για μόδα -κανείς δεν θέλει να πέσει θύμα ρατσιστικής συμπεριφοράς. Πώς μπορείς να δικάσεις, λοιπόν, κάποιον που το μόνο «λάθος» που έκανε είναι να αγαπήσει; Τόσο πολύ σε επηρεάζει η ερωτική ζωή του άλλου; Τόσο πολύ ενοχλεί την αισθητική σου η εικόνα δύο ανθρώπων να φιλιούνται όπως φιλάς και εσύ; Τόσο πολύ σε φοβίζει η αγάπη;
Ωστόσο δεν πρέπει να αγνοήσουμε την ευαισθητοποίηση που συναντάται τα τελευταία χρόνια από την κοινωνία σε θέματα ρατσισμού. Οι πληγείσες ομάδες βρίσκουν υποστήριξη ακόμα και από μη μέλη αυτών τα οποία αποτελούν εφαλτήρια αποδοχής της διαφορετικότητας, δίνοντας ελπίδα για την προσέγγιση ενός εναρμονισμένου κλίματος μεταξύ των ανθρώπων. Έτσι δημιουργούν ένα πιο ασφαλές περιβάλλον για το άτομο, το διαφορετικό άτομο. Μα στην τελική όλοι διαφορετικοί δεν είμαστε;
https://11528.gr: Γραμμή ενημέρωσης και ψυχολογικής στήριξης για μέλη της ΛΟΑΤ+ κοινότητας, για γονείς και για εκπαιδευτικούς.
Φωτογραφία: Πωλίνα Βασιλικού
