Φαντάσου πως βρίσκεσαι στην αφετηρία ενός αγώνα δρόμου. Ο διαιτητής σημάνει την έναρξη και ο αγώνας ξεκινά, εσύ όμως παραμένεις στην εκκίνηση. Τα εμπόδια που θα αντιμετωπίσεις μπορεί να είναι πολλά και διάφορα, ωστόσο υπάρχει πάντα μία κινητήρια δύναμη που θα σε βοηθήσει να τα ξεπεράσεις και να φτάσεις στον προορισμό σου. Όπως στον φανταστικό μας αγώνα δρόμου, έτσι και στην πραγματική ζωή οι άνθρωποι αναζητάμε συνεχώς αυτήν την εναρκτήρια δύναμη, το κλειδί που θα μας οδηγήσει στην επίτευξη των στόχων μας. Τη δύναμη αυτή εμείς, στο TEDxAuth, την ονομάζουμε αρετή, μία έννοια με τεράστιο φιλοσοφικό υπόβαθρο, του οποίου τα θεμέλια ανακτώνται από την εποχή της αρχαιότητας.
Ένας από τους πιο γνωστούς αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους που ασχολήθηκε με την ερμηνεία της αρετής ήταν ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.). Κατ’ αυτόν, η αρετή αποτελεί αγαθό, που χαράζει την πορεία προς την ευτυχία, και συνδέεται άμεσα με την προδιάθεση του ανθρώπου για «αριστεία». Η αρετή που ανήκει στην ενάρετη ενέργεια, της οποίας σκοπός είναι η αυτοπραγμάτωση, περιλαμβάνει την ανθρώπινη δραστηριότητα και την ανάπτυξη δεξιοτήτων που θα οδηγήσουν εν τέλει στην κατάκτηση της αριστείας.
Στο άκουσμα της λέξης «αριστεία» κάποιος εύλογα θα σκεφτόταν την επίτευξη της τελειότητας μέσω του ανταγωνιστικού πνεύματος και της υπέρμετρης προσπάθειας, καθώς αυτή είναι η μορφή που έχει σχηματίσει στη σύγχρονη κοινωνία. Σύμφωνα, όμως, με την αριστοτελική φιλοσοφία: «Η αριστεία είναι μια τέχνη που κερδίζεται από την κατάρτιση και την εξοικείωση. Δεν ενεργούμε σωστά επειδή έχουμε αρετή ή αριστεία, αλλά έχουμε μάλλον αυτά γιατί έχουμε ενεργήσει σωστά. Είμαστε αυτό που επαναλαμβανόμενα κάνουμε. Η αριστεία, λοιπόν, δεν είναι πράξη, αλλά συνήθεια». Και η συνήθεια αυτή καλλιεργείται μέσω της μεσότητας και της λογικής που συνοδεύουν την αρετή.
Με λίγα λόγια, ο Αριστοτέλης μας λέει ότι όλα από κάπου αρχίζουν ή μάλλον, πιο σωστά, ότι για να γίνουν όλα πρέπει πρώτα να αρχίσουν. Εντούτοις, δεν υπάρχουν σωστοί και λανθασμένοι τρόποι στο πώς πυροδοτείται η έναρξη της προσπάθειάς μας για ένα «καλύτερο (ατομικό ή συλλογικό) αύριο». Η κινητήρια δύναμή μας είναι τόσο προσωπική όσο και οι στόχοι μας. Πρόκειται για αυτή τη σπίθα που γίνεται πυρκαγιά, τη χιονόμπαλα που μετατρέπεται σε χιονοστιβάδα, το πρώτο γρανάζι που θέτει σε λειτουργία όλα τα επόμενα. Κάποιοι ίσως μπορούν να προσδιορίσουν ακριβώς την πηγή της, ενώ για άλλους τα όρια είναι πιο περίπλοκα και ασαφή. Σε κάθε περίπτωση, όμως, αν δεχτούμε ότι η αριστοτελική αριστεία είναι ο σκοπός και πως η αρετή αποτελεί τον εναρκτήριο μηχανισμό της, τότε, όπως φαίνεται, «η αρχή ΕΙΝΑΙ το ήμισυ παντός».
Επομένως, τι είναι αυτό που πραγματικά επιθυμούμε;
Ο μικρός μας εαυτός πιθανώς να έλεγε «Να είμαι χαρούμενος»
Ο τωρινός «Να μπορώ να βασίζομαι στις δυνάμεις μου», «Να αλλάξω τον κόσμο προς το καλύτερο», «Να υπερασπιστώ τις αξίες μου»
Ο μελλοντικός «Να πετύχω», «Να κάνω το σωστό», «Να προστατέψω ό,τι και όσους νοιάζομαι»
Ύστερα, ακολουθεί η επόμενη ερώτηση, «γιατί;». «Γιατί το επιθυμείς, γιατί το επιθυμώ;». Ας πάρουμε λίγο χρόνο να σκεφτούμε την απάντηση κι όταν τη βρούμε -εκτός αν είστε από εκείνους τους τυχερούς που την ξέρουν ήδη- θα έχουμε κάνει πλέον το πρώτο βήμα προς τα όνειρά μας, όποια κι αν είναι αυτά. Μια φιλόδοξη «ενάρετη» μηχανή που ενεργοποιείται και θα έκανε περήφανο μέχρι και τον ίδιο τον φιλόσοφο. Έτσι λοιπόν, περνάμε από τη θεωρία στην πράξη…
Φωτογραφία: Στέλιος Φλώρος, Σίμος Μανιάτης