Έννοια διαχρονική και πάντα επίκαιρη είναι αυτή της ευδαιμονίας. Έννοια που υπήρξε αντικείμενο μελέτης πολλών φιλοσόφων, από την αρχαιότητα ακόμη. Ξετυλίγοντας το κουβάρι για την κατανόησή της, ξεκινάμε «σπάζοντας» τη λέξη στα συνθετικά της: ευ+ δαίμων, δηλαδή καλός+ ψυχή. Για τον Αριστοτέλη, η ευδαιμονία αποτελούσε μια ευχάριστη ψυχική κατάσταση προερχόμενη από τη δραστηριότητα της ψυχής. Μια διαδικασία πρακτική και παράλληλα ένας ρυθμιστής της συμπεριφοράς του ατόμου στη διάρκεια της ζωής του. Ένα υπέρτατο αγαθό, αξιακά ανώτερο και αύταρκες, που αποκτάται με τη μίμηση της τελειότητας της φύσης- πράξη φαινομενικά ακατόρθωτη για τον άνθρωπο- χωρίς να βασίζεται αποκλειστικά στην εύνοια της τύχης.
Αυτό το αγαθό δεν είναι μόνο ένα ιδανικό της αρχαιότητας, αλλά ένας εφικτός στόχος για τον άνθρωπο στην καθημερινότητά του. Δεν συνίσταται απλώς σε κάποιον τελικό προορισμό, αλλά σε πολλούς επιμέρους προορισμούς- ατομικούς στόχους. Οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται με προσπάθεια για τη συστηματική εκτέλεση ενάρετων πράξεων. Η αρετή παρακινεί το άτομο να αναλάβει δράση για να φτάσει στην αριστεία και οι δεξιότητες που αποκτά το άτομο δρώντας, το οπλίζουν με το απαραίτητο σθένος για να αναμετρηθεί με τα εμπόδια που παρουσιάζονται στον δρόμο του, ακόμα και με τον ίδιο του τον εαυτό, ώστε να φτάσει στο τέλος, στο ύψιστο αγαθό της ευδαιμονίας.
Εάν υπάρχει ένας όρος που είναι ικανός να χαρακτηρίσει την ευδαιμονία ενός ατόμου μέσα στο σύνολο, αυτός σίγουρα είναι η υποκειμενικότητα. Η ανομοιομορφία των ανθρώπων και των βιωμάτων που τους χαρακτηρίζουν οδηγούν στην επιθυμία εκπλήρωσης διαφορετικών στόχων. Επιπλέον, η διαδικασία επίτευξης των στόχων αυτών δεν ακολουθεί κάποιο προκαθορισμένο μοντέλο, το οποίο εγγυάται την σίγουρη επιτυχία. Αντίθετα, ο κάθε άνθρωπος χαράζει το δικό του ξεχωριστό μονοπάτι, στο πέρας του οποίου βρίσκεται η κατάκτηση της ευδαιμονίας. Σημαντικό να γίνει σαφές είναι το γεγονός ότι η απόκτησή της δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο περιστατικό ούτε διαθέτει όριο ηλικίας. Η εκτέλεση των σωστών ενεργειών την κατάλληλη στιγμή είναι εκείνες που θα λειτουργήσουν ως πυξίδα στην διαδρομή για την εύρεσή της.
Οφείλουμε, επίσης, να τονίσουμε το γεγονός ότι η έννοια της ευδαιμονίας δεν ταυτίζεται με αυτή του υλισμού, καθώς και ότι η ικανοποίηση των υλικών αναγκών δεν συμβάλλει στην κατάκτησή της. Απεναντίας, η ευδαιμονία θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως ένα σύνθετο και διαυγές αίσθημα, που οδηγεί το άτομο σε μία βαθύτερη εσωτερική αρμονία. Το άτομο συμφιλιώνεται πλήρως με τον εσωτερικό του κόσμο και δεν διστάζει να κυνηγήσει χωρίς ενδοιασμούς τα όνειρα του. Σήμερα, ένα τέτοιο σενάριο αποτελεί για πολλούς κάτι το ουτοπικό και άπιαστο, αλλά συνάμα κάτι πολυπόθητο. Δεν μπορούμε να τους δώσουμε άδικο… ο δρόμος για την ευδαιμονία είναι δύσβατος και απαιτεί μεγάλη θέληση και πείσμα, ώστε να μπορέσει κάποιος να φτάσει στο τέλος του. Ωστόσο, το ταξίδι οδηγεί σε κάτι πρωτόγνωρο, σε ένα βαθύτερο αίσθημα ειρήνης και αρμονίας με το μέσα μας.
Τη δική τους πορεία προς την Ευδαιμονία μοιράζονται οι ομιλητές του φετινού TEDxAUTH. Σε αυτό το ταξίδι θα ξεκινήσουμε πρώτα από την Αρετή, έπειτα θα περάσουμε στα μονοπάτια της Τέχνης, για να καταλήξουμε στο πολυπόθητο Τέλος. Η προσπάθεια για την ολοκλήρωση αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό στις φετινές ομιλίες, οι οποίες θα αποδείξουν τη δύναμη της θέλησης και την αξία της ευδαιμονίας ως υπέρτατου αγαθού. Τα λόγια των ομιλητών θα μας εμπνεύσουν και θα μας παρακινήσουν να εντείνουμε κι εμείς τις προσπάθειές μας για τη βελτίωση, πρώτα απ’ όλα, του εαυτού μας. Για το λόγο αυτό, επιλέξαμε την “Ευδαιμονία” ως κύριο θέμα του TEDxAUTH 2021, θα χαρούμε πολύ να ακολουθήσετε το ταξίδι μας προς αυτή και σας υποσχόμαστε πως δεν θα χάσετε! Τι λέτε; Ξεκινάμε το ταξίδι;
Φωτογραφία: Γρηγόρης Λαζαρίδης