Τοξικές συνήθειες

Προειδοποίηση ευαίσθητου περιεχομένου: αναφορά σε ψυχική αστάθεια

Μια λέξη, ανάλογα με την φράση στην οποία τοποθετείται, μπορεί να εκφράσει πάνω από μία έννοιες. Αυτή τουλάχιστον είναι η περίπτωση που παρατηρείται στη χρήση της λέξης «κενό». Το κενό στο σύμπαν, το κενό ανάμεσα στις λέξεις, το κενό σε έναν άδειο καμβά είναι κάποιες από αυτές. Σε αυτό το άρθρο όμως το κενό που θα μας απασχολήσει είναι το συναισθηματικό, αυτό δηλαδή που δημιουργείται μέσα μας.

Το συναισθηματικό κενό δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο. Σε πάρα πολλές στιγμές κατά τη διάρκεια της ζωής μας μπορεί να νιώσουμε ότι κάτι μας λείπει. Γι’ αυτό το λόγο και η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού είναι η κάλυψη αυτού του κενού. Όταν, λοιπόν, συμβαίνει κάτι τέτοιο καταφεύγουμε συνήθως στην εύρεση νέων ενδιαφερόντων που θα γεμίσουν παραγωγικά τον χρόνο μας. Αν η καινούργια ανακάλυψη μάς ικανοποιεί, την εντάσσουμε στην καθημερινότητα και την ισορροπούμε με τις υπόλοιπες ασχολίες μας. Με αυτόν τον τρόπο επαναφέρουμε την πνευματική και ψυχική μας σταθερότητα. Τι γίνεται όμως αν ο έλεγχος χαθεί πολύ πριν βρεθεί η κατάλληλη θεραπεία;

Όταν ο έλεγχος χάνεται, γεννιέται ο εθισμός. Η γραμμή μεταξύ της ένταξης μιας συνήθειας στην καθημερινότητα και της πλήρους αφομοίωσης ενός τρόπου ζωής με βάση αυτή είναι πολύ λεπτή. Η δεύτερη επιλογή θα μας οδηγήσει τελικά σε ένα πιο επικίνδυνο μονοπάτι, όπου μια απλή συνήθεια μεταλλάσσεται σε εξάρτηση. Δημιουργείται δηλαδή ένας φαύλος κύκλος τοξικής συμπεριφοράς και το εν λόγω άτομο χάνει τον έλεγχο του εαυτού του. Πώς όμως καταλήγει να γίνει όμηρος μιας τέτοιας τραγικής κατάστασης;

Στην αρχή η επιβλαβής συνήθεια είναι αρκετά ικανοποιητική. Η αίσθηση που αφήνει είναι ευχάριστη και λειτουργεί σαν καταπραϋντικό για τις αρνητικές σκέψεις. Η ψυχή του ατόμου σκεπάζεται από ένα πέπλο ασφαλείας και το κενό, επιτέλους, φαίνεται ότι καλύπτεται. Η περίοδος που ακολουθεί φαντάζει ιδανική, αφού η πτώση που προμηνύεται παραμένει ακόμα αόρατη. Και φτάνει η στιγμή που η συνήθεια αυτή μετατρέπεται σε προτεραιότητα επισκιάζοντας τις υπόλοιπες πτυχές της καθημερινότητας. Το τελικό στάδιο σημαίνει, τελικά, την κυριαρχία της επί του ατόμου.

Όλες αυτές οι καταστροφικές συνήθειες μπορούν να μεταφραστούν και ως μορφές εθισμού. Οι πιο γνωστές μορφές του, οι οποίες δεν χρειάζονται δοκιμή για να θεωρηθούν επικίνδυνες, είναι η εξάρτηση σε ουσίες και δραστηριότητες όπως το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, το κάπνισμα και τα τυχερά παιχνίδια. Υπάρχουν παρ’ όλα αυτά και φυσιολογικές συνήθειες που εξελίσσονται σε εμμονές, εξίσου επιβλαβείς με τις προηγούμενες. Εθισμός στην εργασία, στα ψώνια, στο διαδίκτυο, στην σωματική άσκηση, στη θρησκευτική λατρεία, στο φαγητό. Η λίστα είναι ατελείωτη, διότι οποιαδήποτε συμπεριφορά καταλήγει σε εμμονή μπορεί να θεωρηθεί ως ένας εθισμός. Όσο απίθανες και αν ακούγονται κάποιες περιπτώσεις είναι απόλυτα αληθινές για τους ανθρώπους που τις βιώνουν.

Πώς όμως θα καταλάβουμε αν κάποιος ή ακόμα και εμείς οι ίδιοι έχουμε πέσει θύματα εθισμού; Αν αναρωτιέστε πως είναι δυνατόν να μην διακρίνουμε αμέσως μια τέτοια κατάσταση, θυμηθείτε ότι όλοι οι άνθρωποι δεν επικοινωνούν με ευκολία τα συναισθήματά τους, ειδικά όταν διαισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά.

Ένα χαρακτηριστικό του εθισμού είναι η ψευδαίσθηση ότι όλα κυλούν ομαλά και δεν καταρρίπτεται χωρίς προσπάθεια. Οι επιπτώσεις, ωστόσο, δεν θα αργήσουν να φανούν στο προσκήνιο. Οι υποχρεώσεις θα αρχίσουν να παραμελούνται και το άτομο θα κλείνεται όλο και περισσότερο στον εαυτό του εγκαταλείποντας τον κοινωνικό του περίγυρο. Η αποστασιοποίηση από το αντικείμενο εξάρτησης θα κάνει όλο και πιο έντονη την επιθυμία για την κατανάλωση και γενικότερα χρήση του. Τα συναισθήματα που κατακλύζουν το άτομο είναι τελείως αντίθετα από αυτά που ήλπιζε, όταν βρισκόταν στην αφετηρία. Αγωνία, ανία, πλήξη, ενοχές, άγχος, πόνος, φόβος για το μέλλον, ντροπή και βίαιη συμπεριφορά είναι απλά ένα δείγμα από το χάος που δημιουργείται στον ψυχισμό του, όταν η κατάσταση ξεφεύγει. Με λίγα λόγια ο εθισμός έχει τη δύναμη να κλονίσει την ψυχική αλλά και σωματική υγεία του ανθρώπου.

Όσο απαισιόδοξα και να ακούγονται τα παραπάνω δεδομένα η ελπίδα για επαναφορά στην κανονικότητα δεν πρέπει να χάνεται ποτέ. Καμία περίπτωση δεν είναι ίδια με την άλλη. Κάποιες αντιμετωπίζονται πιο γρήγορα και άλλες πιο αργά, αρκεί, βέβαια, το πρόβλημα να γίνει εγκαίρως αντιληπτό. Αν διαβάζοντας αυτό το άρθρο διέκρινες ότι και εσύ ή κάποιος γνωστός, συγγενής ή φίλος σου ταλαιπωρείται μέσα σε μία τέτοια κατάσταση, μην διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια. Το πρώτο βήμα είναι να μιλήσεις σε κάποιον, είτε είναι φίλος σου, είτε η οικογένειά σου, είτε κάποιος ειδικός και από εκεί και πέρα όλα τα υπόλοιπα λύνονται. Γιατί αξίζει να επιλέγεις εσύ το πως θα ζήσεις χωρίς να σε κρατούν αιχμάλωτο οι αδυναμίες σου.

Φωτογραφία: Συμεών Μανιάτης (@simos_maniatis)

Παρόμοια Άρθρα

Osmosis - TEDx AUTH
Περισσότερα
The Cleaningans - TEDx AUTH
Περισσότερα
lets-talk-about-comedy
Περισσότερα