Προειδοποίηση Ευαίσθητου περιεχομένου: αναφορά σε περιστατικά βιασμού
Ποτέ δεν θεωρούσα τον εαυτό μου ικανό να μιλήσει για ζητήματα που χρήζουν ιδιαίτερης σημασίας και προσοχής, όπως εκείνα που αφορούν την κακοποίηση, την σωματική και ψυχολογική βία και πολλά άλλα τέτοια ζητήματα, διότι ανέκαθεν θεωρούσα ότι τα λόγια μου θα αποτελέσουν αερολογίες μπροστά στο καθαυτό περιστατικό αλλά και στην εξομολόγηση του ίδιου του θύματος. Ωστόσο, αφορμώμενη από τη δύο φορές ολυμπιονίκη και ιστιοπλόο, Σοφία Μπεκατώρου, η οποία είχε το θάρρος να μιλήσει δημόσια και να καταγγείλει τον βιασμό που υπέστη σχεδόν είκοσι χρόνια πριν, καθώς και από το πλήθος των αντιδράσεων και των νέων εξομολογήσεων που προκάλεσε το γεγονός αυτό, ένιωσα βαθιά την ανάγκη να συνθέσω το παρόν κείμενο.
Και αυτό, γιατί, κατ’ αρχήν, η σιωπή μάς καθιστά αυτομάτως υπεύθυνους και συνένοχους και εν συνεχεία αποκρύπτει το περιστατικό, το «κουκουλώνει» και το αφήνει να ξεχαστεί στο χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, κατάλαβα μέσω της ίδιας της εξομολόγησης πως η φωνή μας έχει δύναμη. Η δημοσίευση και η αναπαραγωγή κάθε τέτοιας εξομολόγησης έχει δύναμη και οφείλει να ακουστεί, για να δώσει θάρρος σε οποιοδήποτε άλλο άτομο που υπέστη κάτι παρόμοιο να το καταγγείλει.
Δεν είναι εύκολο. Δεν ήταν εύκολο ούτε για την Σοφία, ακόμη και στη θέση που βρίσκεται τώρα. Πόσο μάλλον στη νεαρή και εφηβική ηλικία. Για κανέναν δεν είναι. Και αυτό, γιατί η κοινωνία και οι θεσμοί της αδυνατούν να προστατεύσουν και να πειστούν για τέτοιες επαίσχυντες πράξεις. H Erin L. Kelley, καθηγήτρια στο Richard College στο Ντάλας του Τέξας, σε ομιλία της για το TEDxMountainViewCollege, αναφέρει ότι ο βιασμός αποτελεί έγκλημα, για το οποίο η δικαιοσύνη απαιτεί σωματικές ενδείξεις, σημάδια και τραυματισμούς, τα οποία πρέπει να προκληθούν από πάλη ή από έντονη σύγκρουση. Ναι, αλλά η κακοποίηση και η παρενόχληση δεν αφήνουν πάντα αυτά τα σημάδια.
Αφήνουν, όμως, άλλα. Πιο βαθιά, εσωτερικά, ψυχικά τραύματα. Μαζί με το σώμα βιάζεται και η ψυχή. Και τα ψυχικά τραύματα δεν επουλώνονται με τον ίδιο τρόπο. Είναι παρόντα σε κάθε ανάμνηση, σε κάθε προσπάθεια να συνεχίσεις φυσιολογικά τη ζωή σου, σε κάθε άκουσμα ενός παρόμοιου περιστατικού. Η κακοποίηση της ψυχής, για εμένα, αποτελεί μεγαλύτερο έγκλημα.
Μην ζητάς, λοιπόν, αποδείξεις. Μακάρι τα τραύματα της ψυχής να ήταν ορατά με κάποιον τρόπο. Να μπορούσαμε να μετρήσουμε και να αποδείξουμε τον πόνο που βίωσε η ψυχή μας σε μία τέτοια περίπτωση. Δεν αρκεί αυτό; Κουβαλώντας, έτσι, και η Σοφία Μπεκατώρου αυτό το τεράστιο φορτίο τόσα χρόνια, πώς μπορεί κάποιος να την κρίνει για τον χρόνο που βρήκε τη δύναμη να εξομολογηθεί αυτό το αισχρό περιστατικό που βίωσε; Γιατί, τελικά, πάλι το θύμα είναι αυτό που έχει ευθύνες; Και σε ποια κοινωνία τελικά να απευθυνθεί ένα θύμα βιασμού για να καταγγείλει κάτι, το οποίο από τη φύση του είναι δύσκολο να αποδειχθεί;
Τα ερωτηματικά πολλά και τα εμπόδια άλλα τόσα. Ωστόσο, το γεγονός είναι γεγονός και το να μιλήσεις για αυτό είναι το πρώτο βήμα προς τη λύτρωση. Η Σοφία Μπεκατώρου αποτέλεσε το έναυσμα για πολλές λυτρώσεις κοριτσιών, γυναικών αλλά και κάθε φύλου και σεξουαλικής ταυτότητας ανθρώπων, οι οποίοι βρήκαν το θάρρος και ένιωσαν, επιτέλους, την έστω και μικρή ασφάλεια να μιλήσουν ανοιχτά. Εκείνη την ασφάλεια, την οποία η πολιτεία μας δεν έχει βρει ακόμη τον τρόπο να προσφέρει.
Και εκεί, που λες ότι είναι ένα περιστατικό, έρχονται όλες αυτές οι φωνές να σου επιβεβαιώσουν το πόσα τέτοια περιστατικά συμβαίνουν και πόσα τέτοια άτομα -υπεράνω υποψίας- πληγώνουν ανεπανόρθωτα τόσες ψυχές. Περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης συνέβησαν και ήρθαν στο φως και με άλλες αθλήτριες αλλά και μαθήτριες Πανεπιστημίων, τα σχόλια και οι μαρτυρίες των οποίων είναι ανατριχιαστικές.
Για τη Σοφία Μπεκατώρου, λοιπόν, και για κάθε Σοφία που θα βρει, αν και όποτε βρει, το θάρρος να εκφράσει όλα εκείνα που βίωσε, για όλες αυτές τις γεμάτες δύναμη γυναίκες, και όχι μόνο, έγραψα σήμερα. Γιατί ο λόγος δυνάστης μέγας έστίν, όπως είπε ο Γοργίας, και έχει τη δύναμη να αλλάξει τον ρου της ιστορίας, να αφοπλίσει και να στείλει τα καθάρματα αυτής της κοινωνίας εκεί που τους αξίζει.
Θα κλείσω με τη φράση της Άλι Ράισμαν, αθλήτριας γυμναστικής και δύο φορές ολυμπιονίκη, η οποία έπεσε, όπως και άλλες 265 κοπέλες σε διάστημα άνω των είκοσι χρόνων, θύμα βιασμού από τον Λάρι Νασάρ, γιατρό της εθνικής ομάδας Γυμναστικής των ΗΠΑ:
«Αυτή η φράση ας κατακλύσει με φόβο όποιον νομίζει ότι είναι εντάξει να βλάπτει κάποιον άλλο: Βιαστές, ο χρόνος σας τελείωσε (Your Time Is Up). Τα θύματα που επιβίωσαν είναι εδώ, στέκονται όρθια και δεν θα πάνε πουθενά!»
