«The universal language is not music or love; it is loneliness» μπορεί να διαβάσει κάποιος σ’ έναν τοίχο της πόλης και μοιάζει ο άγνωστος που το έγραψε να έχει συμπυκνώσει σε μία φράση το σύνθημα των ημερών μας. Η εν λόγω φράση, γραμμένη σ’ έναν κατά τ’ άλλα άδειο τοίχο, μου τράβηξε κατευθείαν την προσοχή, γιατί φάνταζε στα μάτια μου σα μία κραυγή, μία απέλπιδα προσπάθεια να εξωτερικεύσει κάποιος το βάρος που ένιωθε μέσα του. Όχι, τελικά η παγκόσμια γλώσσα που μας ενώνει δεν είναι η μουσική. Δεν είναι ούτε καν η αγάπη, παρόλο που την περιφέρουμε ως εύκολο τσιτάτο και την προτάσσουμε ως απάντηση σε κάθε πρόβλημα του οποίου την πραγματική απάντηση αγνοούμε. Κοινή συνισταμένη είναι η μοναξιά μας γράφει ο άγνωστος στον τοίχο – και νιώθω ότι μέσα του φωνάζει. Δεν έχει άραγε δίκιο; Η μοναξιά, με την καταλυτική της δύναμη, δεν είναι αυτή που ανατρέπει ακόμη και αντικειμενικά δεδομένα; Η μοναξιά δεν είναι αυτή που επιβάλλει νέους νόμους και μας συστήνει από την αρχή τις μαθηματικές πράξεις; Γιατί μπορεί να βρίσκεσαι περικυκλωμένος από πολλά άτομα, αλλά το άθροισμα τελικά να είναι 1 ή, ακόμη χειρότερα, και 0.
Ένας από τους λόγους που η παραπάνω φράση μου εντυπώθηκε είναι η πεποίθηση ότι η καταγραφή έστω της μοναξιάς που βίωνε ο άγνωστος που το έγραψε ήταν το τελευταίο μέσο που διέθετε, για να εισακουστεί. Στα μάτια μου επρόκειτο ουσιαστικά για καταγραφή της απελπισίας του, του τέλματος στο οποίο είχε οδηγηθεί. Τι άλλο περιθώριο έκφρασης να του δόθηκε από μία κοινωνία που έχει φετιχοποιήσει τη χαρά; Πόσο εύκολο του ήταν να μιλάει για μοναξιά και λύπη, όταν οι επικρατούσες φωνές αναγιγνώσκουν με τρόπο εμμονικό «προσηλυτιστικούς» λόγους υπέρ της ευτυχίας; Η θετική σκέψη εξαίρεται ως το κλειδί για την επίλυση όλων των προβλημάτων μας και η κοελική αντίληψη του «αν θέλεις κάτι, όλο το σύμπαν συνωμοτεί, για να το καταφέρεις» έχει γίνει το νέο δόγμα των οπτιμιστών. Επαφίεται σ’ εμάς και… στη δύναμη της θετικής μας σκέψης το να γίνουμε όλα όσα επιθυμούμε και, αν τελικά δεν τα καταφέρουμε, φταίει που δεν πιστέψαμε αρκετά σ’ αυτό. Το βάρος της προσωπικής ευθύνης στην περίπτωση αυτή αβάσταχτο.
Η φράση του τοίχου, όμως, μας υπενθυμίζει κι ένα οξύμωρο. Η ίδια η κοινωνία που κυνηγάει την ευτυχία συλλήβδην και προτάσσει ως ιδεολόγημα την ξέφρενη χαρά υπονομεύει στην πραγματικότητα την ευτυχία του καθενός ξεχωριστά, για να διατηρηθεί αλώβητο το κοινωνικό status quo. Η χρήση λέξεων όπως «θλίψη», «δυστυχία» για την περιγραφή της προσωπικής μας συναισθηματικής κατάστασης θεωρείται σχεδόν ταμπού, δημιουργώντας έναν ασφυκτικό κλοιό στους αντιφρονούντες της επιβαλλόμενης, έξωθεν ευτυχίας. Ενώ η μοναξιά είναι ένα συναίσθημα που βιώνεται λίγο-πολύ από όλους, αρνούμαστε πεισματικά να την αποδεχτούμε και να τη χωρέσουμε σε λόγια που θα επικοινωνήσουμε προς τα έξω.
«The universal language is not music or love; it is loneliness». Η μοναξιά είναι τελικά η παγκόσμια γλώσσα, γιατί όλοι τη μιλάμε. Γιατί όλοι μας υποφέρουμε από αυτή ή υποφέρουμε στη σκέψη και μόνο αυτής. Γιατί όλοι μας κάποια στιγμή νιώσαμε μόνοι, αν και μας πλαισίωνε πλήθος ατόμων. Η μοναξιά είναι η παγκόσμια γλώσσα, γιατί μας χαρίζει απλόχερα το θαύμα της ενσυναίσθησης. Πρωτίστως, όμως, η μοναξιά είναι η παγκόσμια γλώσσα, γιατί το αίσθημά της μας κ��νητοποιεί να ανατρέψουμε για άλλη μια φορά την καθεστηκυία τάξη. Μας προτρέπει να συνεχίσουμε την αναζήτηση των ατόμων που η συντροφιά τους θα μας εξασφαλίζει τέτοια πληρότητα, που ισοδυναμεί με το άπειρο.
